Rowy strzeleckie, kosze szańcowe, abatis

Poniżej przedstawiamy trzy przykłady umocnień polowych stosowanych podczas wojny secesyjnej. Ich wybór został uwarunkowany możliwością zastosowania podczas imprez historycznych.

Prostota ich wykonania powoduje, że mogą być sporządzone podczas weekendowych pokazów.

W części pierwszej przedstawiamy rowy strzeleckie, kosze szańcowe oraz zabezpieczenia zwane abatis.

Rów strzelecki

Przykładem najczęściej stosowanej podczas wojny secesyjnej fortyfikacji polowej jest rów strzelecki. Tworzono z nich samodzielne umocnienia, stawiając w typowych narysach fortyfikacyjnych, np. kleszczowych lub lunetowych. Rowy strzeleckie używane też były jako łączniki pomiędzy większymi fortyfkacjami.

Przykłady narysów dzieł fortyfikacyjnych - K. Biesiekierski "Fortyfikacja polowa"

Klasyczny rów strzelecki przedstawiony w książce "Fortyfikacja Polowa" Kazimierza Biesiekierskiego, ma następujący profil:

Oznaczenia symboli na rysunku:

Często na przedpiersiach montowano drewniane palisady z otworami strzeleckimi. Układano również drewniane bale w ten sposób, że powstawał prześwit przez który można było prowadzić ogień (rysunek poniżej).

Nad rowami strzeleckimi żołnierze często rozpinali swoje "psie budki" tworząc prowizoryczne osłony przed słońcem, deszczem i spadającymi odłamkami.

Gabions - kosze szańcowe

Kosze szańcowe, zwane również z języka włoskiego gabionami (wł. gabbione - duża klatka), to cylindry, plecione z giętkich witek, najczęściej wierzbowych. Gabiony wypełnione ziemią, to bardzo ważny element polowych fortyfikacji z czasów wojny secesyjnej.

Na początku roboty zakreśla się na ziemi koło o promieniu 0,25 m. i wbija się na obwodzie jego w równych odległościach 7 kołków. Każdy z robotników bierze duże witki, zakłada je grubszemi końcami do wewnątrz za kołek i oplata w ten sposób, by dwie sąsiednie witki wzajemnie obejmowały każdy kołek, przy­czem między kołkami przeplata się jedną witkę dokoła drugiej.

Wszelkie wystające na zewnątrz końce należy obciąć, wy­stające na wewnątrz można zostawić. O ile witka się kończy, okręca się jej cienki koniec dokoła grubszego nowej witki. Dwóch ludzi może wypleść 1 kosz w przeciągu 45 min.

K. Biesiekierski "Fortyfikacja polowa"

Na poniższej ilustracji widzimy jankeskich żołnierzy robiących kosze pod Petersburgiem w 1864 roku

Dwa kolejne zbliżenia pokazują żołnierzy z ukończonymi koszami szańcowymi:

Kolejne zbliżenie pokazuje dwóch żołnierzy transportujących kosze na miejsce przeznaczenia gdzie zostaną napełnione ziemią:

Liczne zdjęcia z wojny secesyjnej pokazują jak imponujące bywały fortyfikacje wznoszone przy użyciu koszy szańcowych.

Kosze szańcowe bardzo dobrze chroniły żołnierzy przed pociskami karabinowymi i odłamkami pocisków artyleryjskich.

Abatis

Abatis to popularny w czasie wojny secesyjnej rodzaj umocnień polowych wykonany z powalonych drzew. Zaostrzone czubki drzew skierowane były w stronę przeciwnika. Czasem pozostawiono gałęzie, by stanowiły dodatkowa przeszkodę dla szturmujących.

wikimedia.org

Tak na przykład wyglądał abatis na umocnieniach federalnych wokół Petersburga.

Library of Congress

W czasie bitwy o Franklin żołnierze federalni użyli do stworzenia abatisu żółtnicy pomarańczowej (ang.: orange osage). Drzewo to ma gęsto koronę, a jego gałęzie posiadają długie i ostre kolce.

Gałęzie te stosowano jako naturalny drut kolczasty. Pod Franklin pokonanie wykonanego z nich abatisu dla konfederackich żołnierzy praktycznie było niemożliwe. 

Co ciekawe w Armii Stanów Zjednoczonych i Korpusie Marines po dziś dzień szkoli się żołnierzy w wykonaniu abatisu, jako formy blokowania dróg.